Słupszczanie

 Trzeciak Aleksandra (1912 - 1977)

Urodziła się 30 X 1912 r. w miejscowości Mokre (obecnie dzielnica Torunia położona na północny-wschód od śródmieścia). Była córką Aleksandra (4 XII 1886 Gostyń - 31 VII 1921 Grudziądz) i Marty z d. Szymańska (11 XI 1886 w miejscowości Bresen), para pobrała się przed 1909 r. w Rehden (Dolna Saksonia), tam też na świat przyszła najstarsza córka Trzeciaków - Leonarda (6 XI 1909 - 1 IV 1966, po mężu Paszota), kolejne dzieci Konrad Edmund (27 XI 1911, farmaceuta, misjonarz w Chinach, redaktor „Tygodnika Polskiego” w Melbourne, działacz polonijny w Brooklynie), Maria Wanda (8 XII 1914) w Toruniu.
Ojciec często podróżował w interesach do Niemiec. Jako księgowy był dysponentem firmy J. Barański w składzie mebli w Wanne (Westfalia). Zdał egzaminy na tłumacza. Posądzony o szpiegostwo na rzecz Rosji był więziony w Gelsenkirchen i w Münster. Zwolniono go jednak z braku dowodów. W XI 1914 r. powołany został do armii pruskiej, wcielony do pułku piechoty i wysłany na front. W V 1915 r. był ranny w głowę, a w lipcu tegoż roku postrzelony w obie nogi. Po opuszczeniu lazaretu przebywał w Warszawie aż do XI 1918 r. Należał do Niemieckiej Rady Żołnierskiej, był także członkiem Polskiego Biura wojskowego przy placu Wareckim w Warszawie. Wraz z rotmistrzem Okołowiczem pośredniczył w dostawie instruktorów „Sokoła”, kierując tym samym przyjazdem ochotników do obrony Lwowa. Z ramienia wychodźstwa stale współpracowali z nim: Jan Kierczyński, Wawrzyn Ryba i Edmund Bigoński. Biuro zlikwidowano w XII 1918 r. Działalność kontynuował w Poznaniu, pracując w sztabie wojskowym Hotelu Royal. Był współorganizatorem Biura Reemigracyjnego, udzielał wszelkiej pomocy również rodakom ze Wschodu. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej (28 II 1919 roku – 12 II 1920 roku). Po oddelegowaniu z wojska kierował Wydziałem Śledczym Policji Państwowej w Grudziądzu. Zmarł przedwcześnie 31 VII 1921 r. w Grudziądzu. Pochowany został na cmentarzu farnym. W 1938 roku pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Niepodległości.
Po jego śmierci matka sama wychowywała dzieci. W Grudziądzu Aleksandra ukończyła gimnazjum i uzyskała maturę. Bardzo chciała studiować, lecz matki nie było stać na finansowanie wykształcenia córki. Przez rok zbierała pieniądze na odzież, bieliznę i opłacenie nauki. 1 IX 1931 r. rozpoczęła studia wyższe w Poznaniu, które ukończyła 13 VI 1935 r. uzyskując dyplom magistra.
Po studiach otrzymała pracę nauczycielki w gimnazjum i liceum w Starogardzie Gdańskim. Pracowała tam do 1939 r. Wybuch II wojny światowej zastał Ją w Grudziądzu u matki, gdzie przebywała na wakacjach. Gestapo od pierwszych dni września rozpoczęło masową eksterminację, której celem było zlikwidowanie inteligencji polskiej. Tak opisuje to Aleksandra Trzeciak: „Niemcy weszli do Grudziądza 3 IX 39r. i zaraz rozpoczęli kampanię przeciw inteligencji polskiej. Zorganizowali zebranie nauczycieli, z którego część nauczycieli została zaaresztowana i rozstrzelana”. Jej udało się uniknąć śmierci. Zadecydował o tym przypadek. Obok Aleksandry Trzeciak zemdlała jedna z nauczycielek. Z polecenia niemieckiego żołnierza otrzymała zadanie odprowadzenia niedysponowanej do domu. W X 1939 r. została aresztowana i zwolniona w XI, z nakazem natychmiastowego opuszczenia miasta. Udała się do Generalnej Guberni do Dęblina. Tutaj dzięki znajomości języka niemieckiego i podaniu nieprawdy o swoim miejscu zamieszkania i wykształceniu dostała pracę na dęblińskiej stacji kolejowej. W Dęblinie wstąpiła do AK i otrzymała pseudonim Ala. Jej zadaniem było przechwytywanie tajnej poczty i przekazywanie jej polskim partyzantom. W tym czasie uczestniczyła jako nauczycielka w tajnym nauczaniu. Uczyła wieczorami i w niedziele młodzież polską.
W 1944 r. przeniosła się z Dęblina do pobliskiej Garbatki, a stąd do Radomia. Tutaj podjęła, podobnie jak poprzednio, pracę na stacji kolejowej. Z Radomia próbowała przedostać się do matki do Grudziądza, niestety w Koluszkach została wraz ze swoją znajomą Danutą Gay zatrzymana przez gestapo. Z więzienia w Koluszkach Aleksandra Trzeciak została przetransportowana do obozu koncentracyjnego w Oranienburgu. Tak opisywała tam swój pobyt: „W obozie zaliczano nas do tzw. Katastrofereinsatz, potem Soforteneinsatz. Do obowiązków naszych należało sprzątanie i naprawianie torów po nalotach na Berlin. Praca przekraczała moje zbyt wątłe siły, ustawałam w pracy, częste kaszle wywoływały krwotoki. Wykańczała biegunka. Życie w tym okresie zawdzięczam młodym polskim chłopcom, którzy odrabiali pracę za mnie. W pracach tych spotkałam się z więźniami radzieckimi, którzy mi nieraz pomogli”. 1 V 1945 r. rozpoczął się pieszy marsz obozowej kolumny, gnanych przez strażników na zachód Niemiec. Niebawem więźniowie zostali przejęci przez francuski Czerwony Krzyż. Aleksandra Trzeciak została skierowana na leczenie w głąb Francji. W trakcie kuracji zorganizowała polską szkołę. Do kraju wróciła w maju 1947 roku. Zamieszkała u matki w Grudziądzu.
Niebawem wyjechała na Ziemie Odzyskane. Trafiła do Słupska. Tutaj bez trudu znalazła zatrudnienie jako nauczycielka. W tamtych czasach niewielu pedagogów miało takie przygotowanie do zawodu jak ona. Pracę rozpoczęła 1 IX 1947 r. jako nauczycielka Państwowej Szkoły Przemysłowej Fabryki Narzędzi i nauczycielka matematyki i fizyki w Liceum Ogólnokształcącym przy ulicy Bieruta (dzisiejsza ulica Szarych Szeregów).
W 1949 r. zorganizowała Technikum Mechaniczne dla Pracujących Ministerstwa Przemysłu Maszynowego i Państwową Szkołę Przemysłową, w której pełniła funkcję dyrektorki. W szkole tej kształciła się młodzież zdobywając zawody przydatne w przemyśle metalowym. Jej absolwenci znajdowali pracę w słupskich zakładach branży metalowej – głównie w Famarolu. Ponadto uczyła w Studium Nauczycielskim.
Aleksandra Trzeciak zmarła po długiej chorobie w Słupsku, w swoim mieszkaniu przy ulicy Konopnickiej 19, w dniu 19 IX 1977 r.
Została pochowana na Starym Słupskim Cmentarzu przy ulicy Kaszubskiej na kwaterze 30, rząd 5, miejsce 7
W dniu 17 VI 1998 r. uchwałą nr XLVIII/517/98 Rady Miejskiej w Słupsku jednej z ulic na Osiedlu Westerplatte nadano imię Aleksandry Trzeciak.

Eugen Ferdinand von Homeyer

(11 listopada 1809 w Nerdin - 31 maja 1889 w Stolp) był niemieckim ornitologiem. Prowadził wczesne badania ptaków Pomorza, gromadząc kolekcje i był zagorzałym antydarwinistą.
Eugen Ferdinand von Homeyer urodził się w rodzinie należącej do pruskiej szlachty. Początkowo poświęcił się rolnictwu w rodzinnym gospodarstwie, jednak zły stan zdrowia zmusił go do porzucenia szkoły w Rostocku. Będąc w swoim gospodarstwie, zaczął prowadzić obserwacje naukowe i gromadzić kolekcję. W 1840 ożenił się z Filipiną Ladewig, a w 1852 nabył majątek Warbelow, na którym zbudował park krajobrazowy. Sprzedał go po śmierci żony w 1873 roku i zamieszkał w Stolp, gdzie poświęcił się naukom przyrodniczym i ornitologii. Korespondował z wieloma europejskimi ornitologami i poprzez dalsze zbieranie i zakupy stworzył ważną kolekcję europejskich gatunków ptaków. Podjął kilka wypraw z Alfredem Brehmem do Dolnego Dunaju. Było to możliwe dzięki jego znajomości z księciem koronnym Rudolfem Austrii. Homeyer był przeciwny ideom Karola Darwina i był zdecydowanym zwolennikiem idei Georges'a Cuviera, które powstawały okresowo, a niektóre gatunki ulegały zniszczeniu w wyniku katastrof. Od 1883 roku zaczął gwałtownie kwestionować poglądy innych i zyskał złą reputację częstymi polemikami.
Homeyer był członkiem-założycielem Niemieckiego Towarzystwa Ornitologicznego i od 1876 do 1883 jego prezesem.
Homeyer zmarł na udar i został pochowany w Warbelow (Warblewo); dziś nie wiadomo, gdzie dokładnie spoczęły jego szczątki.
Jego kolekcja licząca 20 000 okazów ptaków została przeniesiona do Muzeum Historii Naturalnej w Brunszwiku. Eugen von Homeyer napisał ponad 150 artykułów na temat ptaków i był pierwszym opisując muchołówkę półobrożową i kłoskę cypryjską.

Czapliński Tadeusz Edward  (1912-1991)

Urodził się 28 XI 1912 roku w Krakowie w rodzinie Romana i Janiny z d. Trepper.
Założyciel Państwowego Teatru Lalki „Tęcza". Twórca kolekcji metaloplastyki „Orły Polskie". Teatr był dla Niego wszystkim - sensem życia i jego treścią. Można powiedzieć, że tworzył go sam - był bowiem dyrektorem, aktorem, twór­cą scenografii i lalek. Nawet po odejściu na emeryturę Tadeusz Cza­pliński podkreślał, że teatr był i będzie dla Niego zawsze na pierwszym miejscu - napisał we wspomnieniach Jerzy Obecny.
Praca Tadeusza Czaplińskiego od początku istnienia „Tęczy" polegała nie tylko na tworzeniu scenografii, ale i projektowaniu i wykonywaniu la­lek. Był On aktorem, animatorem, a w latach 1950-1966 również dyrekto­rem teatru. Do roku 1964 wraz z żoną Elżbietą (scenografka) opracowywał wszystkie sztuki. Dzięki organizowanym przez państwa Czaplińskich kursom lalkarskim dla nauczycieli, swoją działalność zapoczątkowało aż 14 amatorskich teatrzyków lalek. W 1961 roku Ministerstwo Kultury i Sztuki przyznało Tadeuszowi Czaplińskiemu uprawnienia kwalifikowanego aktora – lalkarza. Dzięki pracy i staraniom Tade­usza Czaplińskiego, wiele dzieci miało swój pierwszy kontakt ze sztuką. Najlepszym podziękowaniem, jakie od nich otrzymał, było nadanie Mu w 1976 roku, jako jednemu z nielicznych Polaków, cenionego w świecie Order Uśmiechu. Do innych istotnych odznaczeń, jakimi nagrodzony zo­stał Tadeusz Czapliński należą Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Pol­ski (1964) oraz nagroda Prezesa Rady Ministrów (1984). Ponadto Jego nazwisko zostało uwiecznione w Księdze Zasłużonych dla Miasta Słupska. Otrzymał także Odznakę Tysiąclecia.
Jego zasługi dla honorowego krwiodawstwa uczyniły Go patronem słupskiego Klubu Honorowych Dawców Krwi - ten tytuł nadano Mu po­śmiertnie.
Tadeusz Czapliński zmarł 7 lutego 1991 roku. Pochowany został na Starym Cmentarzu w Słupsku przy ulicy Kaszubskiej na kwaterze 6A, rząd 6, miejsce 8.
W dniu 17 czerwca 1998 roku uchwałą nr XLVIII/517/98 Rady Miej­skiej w Słupsku jednej z ulic na Osiedlu Westerplatte nadano imię Tadeusza Czaplińskiego.
źródła: "Słupszczanie - patroni słupskich ulic", Słupsk 2007, Andrzej Obecny, Ewa Gontarek; Encyklopedia Teatru Polskiego.

Krajewska Krystyna Halina z d. Dymowska (1927 - 2021)

ps. „Kaśka” 

ur. 3.07.1927 r. w Warszawie, córka Juliana (1904-1971) i Stefanii (1902-1987) , rodzeństwo Janina, Zygmunt, Zbigniew i Janusz.
Zmarła 05.12.2021 r. w Słupsku, spoczywa na starym cmentarzu Sektor 15B Rząd 11 Nr grobu 5
W październiku 1940 r. trafiła do Szarych Szeregów, brała udział w działaniach dywersyjnych, w czasie Powstania Warszawskiego trafiła do oddziału uczestniczącego w próbie odbicia obozu koncentracyjnego na Gęsiówce, po 11 dniach walki trafiła do niewoli, do obozu przejściowego w Pruszkowie, dalej do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, następnie do Altenburga (przymusowe prace w fabryce amunicji), a po odkryciu sabotażu, tzw. „braków” („auschutz”), przeniesiona do cięższych prac w „Bau-Kommando”, gdzie doczekała wyzwolenia w 1945 r.; po wojnie, w czerwcu 1945 r. na stałe zamieszkała w Słupsku. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski, Krzyżem AK oraz Medalem „Za Warszawę”.
O swoich losach opowiada sama pod pseudonimem “Kaśka” Przeczytajcie!
Mieszkaliśmy w Warszawie. Tato mój pracował w fabryce platerów Braci Henneberg na ulicy Wolskiej 17. Dużo tam nie zarabiał, tak że nie przelewało się w naszym domu. Kiedy w 1937 r. tatuś jako legionista otrzymał odznaczenie za udział w wojnie, a było to 200 zł rocznie, krótko żyło nam się lepiej. W 1939 roku, gdy wybuchła wojna, my mieszkaliśmy na Wolskiej, gdzie wtedy przeważała architektura drewniana. W pierwszych dniach wojny straciliśmy dom wraz z całym dobytkiem rodziców. Dostaliśmy mieszkanie na starym mieście przy ul. Świętojańskiej 29/31, gdzie w trzech pokojach mieszkały trzy rodziny; było bardzo ciasno. Uczęszczałam do szkoły podstawowej przy ul. Bema, tam ukończyłam siedem klas. Wychowawczynią moją była P. Jasiobęcka, która wciągnęła mnie do Szarych Szeregów. Po ukończeniu szkoły podstawowej w 1942 r., za pośrednictwem tej pani, skierowano mnie do AK. Złożyłam przysięgę w obecności mojej pani oraz dr Jaruckiego, nie wiem czy było to jego nazwisko, czy pseudonim.
I tak zaczęła się moja praca konspiracyjna: roznoszenie ulotek, przekazywanie wiadomości, przenoszenie broni, pisanie na murach znaków Polski Walczącej, wysyłanie paczek do obozów jenieckich. Pobierałam tajne nauczanie w szkole handlowej przy ul. Chłodnej.
Kiedy wybuchło powstanie, nie dotarłam do mojej placówki, którą miałam wyznaczoną na Tamce. Zgłosiłam się do najbliższego zgrupowania, które mieściło się przy ul. Dzielnej 63 i tu brałam udział w powstaniu. W jedenastym dniu powstania, dostałam się do obozu przejściowego w Pruszkowie.
Z Pruszkowa przewieziono nas do Oranienburga, gdzie po spędzeniu jednej nocy zostałyśmy przewiezione do Ravensbrück. Byłam tam sześć tygodni, potem zostałyśmy skierowane do obozu Buchenwald w Altenburgu, do fabryki amunicji, gdzie byłam do zakończenia wojny.
Wyzwolili nas Amerykanie i umieścili w barakach po pracownikach wolnościowych. Wkrótce zostałam skierowana do szpitala z rozpoznaniem „opuchlizna głodowa”. Po kilku dniach miałam być wysłana do Szwecji, gdzie mieli mnie leczyć. Kiedy powiedziałam to jednej współwięźniarce, ta odradziła mi wyjazd, mówiąc że wezmą mnie do pufu /dom publiczny/. Ja uwierzyłam i pierwszym transportem przyjechałam do Polski.
Po przyjeździe do Warszawy poszłam na ul. Pawią, gdzie wcześniej mieszkałam. Myślałam, że będzie tam kartka o jakimś kontakcie z rodziną, nie było nic. Spotkałam panią Adamczewską, która zaprosiła mnie do swego mieszkania. Po umyciu się i położeniu spać, ta pani poszła na NKWD zgłosić, że ma akówkę w domu. Zwierzyła się sąsiadce, która przystawiła drabinkę, obudziła mnie i zabrała do swojego mieszkania. Kiedy oni przyjechali, nie było mnie w jej mieszkaniu, i tak ocalałam. Sąsiadka, która mnie ocaliła, wieczorem zaprowadziła mnie na kolejkę WKD i tak dobrnęłam do cioci, która mieszkała w Komorowie. Od cioci dowiedziałam się, że mama z siostrą są w Głownie, a tatuś wyjechał na Ziemie Odzyskane do Słupska. Napisałam list do mamy. Ona szybko przyjechała i z nią pojechałam do Głowna.
Za dwa dni był transport do Słupska i tym transportem 24 czerwca 1945 r. przyjechałam do tatusia. I tu było moje zaskoczenie. Mój kochany tatuś pracował w UB jako rusznikarz, gdyż podał swój zawód wyuczony. Po jakimś czasie rozgrzeszyłam go z tego postępowania. Mieszkaliśmy na ul. Kilińskiego 35, mieliśmy trzy pokoje z kuchnią, ubikacja na korytarzu, łazienki nie było, ale był to dla nas luksus. Najgorzej było z żywnością, sklepów nie było, pierwszy sklep otworzył pan Kamiński przy ul. Wojska Polskiego 1. Ja poszłam do pracy w stołówce starostwa na rogu ulic Wojska Polskiego i Starzyńskiego (późniejszy budynek pogotowia). Kiedy trochę się poprawiłam, bo po powrocie ważyłam 36 kg, pan Domaradzki przeniósł mnie do teatru jako kasjerkę, gdzie pracowałam do chwili otwarcia restauracji przy dworcu PKP. Tam kucharzem był pan Jan Czarnecki, który dowiedział się, że mam anemię i on wyleczył mnie z niej. Mielił wątrobę i surową kazał mi jeść.
04.06.1946 r. wyszłam za mąż /za Henryka Krajewskiego - przypisek eas/ i zamieszkałam na ul. Rybackiej 15, było to mieszkanie dwupokojowe, ale było nam bardzo dobrze. Po jakimś czasie przeprowadziliśmy się na ul. Kilińskiego 20 i tu urodziłam swoje pierwsze dziecko (Tadeusz). Kiedy dowiedziałam się, że jest wolne mieszkanie, tu gdzie mieszkali rodzice, przeprowadziłam się też na Kilińskiego, ale nr domu był 35. Byłam bliżej rodziców. Pracowałam w PSS na lotnisku w Redzikowie, później w Szkoleniowych Zakładach Obuwia przy ul. Jaracza i w Północnych Zakładach Obuwniczych, przy których budowie pracowaliśmy. Pracowałam do 1979 roku, wtedy przeszłam na rentę chorobową.W tamtym czasie wyjechali moi rodzice, a ja zajęłam po nich mieszkanie na ul. Krajewskiego i tu mi było bardzo dobrze, miałam dwa pokoje i wszystkie wygody. Ale ja chyba urodziłam się pod złą gwiazdą, bo nigdy nie mogę się cieszyć z dobrego. W 1974 roku mąż dostał zawału serca, ja zaczęłam też chorować. Dzieci moje stopniowo odchodziły z domu. Najpierw ożenił się syn Bogusław, następnie Tadeusz, po nim Włodzimierz. Ostatnia wyszła za mąż córka Henryka, która mieszkała razem z nami. Kiedy syn Włodzimierz dostał mieszkanie w Łodzi, scedował książeczkę mieszkaniową na mnie i w ten sposób zamieszkałam na ul. Andersa. Był to początek lat 80. i tu mieszkam do obecnej chwili. Jestem bardzo zadowolona i znów moja nieszczęśliwa gwiazda w 1996 r. się odezwała. Umiera mój mąż, zostaję sama. /.../
Mam 82 lata /rok 2008/ pojechałam do Warszawy, gdzie mam dwie bratowe, bo z pięciorga rodzeństwa zostałam sama. Jedna z moich bratowych zaproponowała, aby zostać w Warszawie, ale ja jej powiedziałam, że Warszawa mi się nie podoba, gdyż najładniejszy jest mój Słupsk i gdyby pałac mi dawali w Warszawie nie opuszczę mojego miasta, do którego przyłożyłam rękę żeby było takie jakie jest. Rosjanie przecież zniszczyli prawie całe miasto, pozostało tylko kilka ulic, a teraz ono znowu jest piękne.
Czuję, że żadnego miasta innego nie pokocham tak, jak kocham moje drugie miasto życia, gdyż zawsze pierwszym będzie miasto mojego urodzenia – Warszawa, do której bym już nie wróciła. Ale najważniejszym moim miastem, w którym położę moje prochy jest to, w które włożyłam dużo mojej pracy. Tu założyłam rodzinę i tu urodziły się moje dzieci.Tu przechodziłam radości i smutki moich młodzieńczych lat. Tu się zestarzałam, tu patrzę na rozkwit mojego kochanego miasta. Na wszystkich nowych przyjaciół, których zyskałam w ostatnich latach, którzy pomagają mi w ciężkich chwilach mojego życia. To wszystko spowodowało, że tak bardzo pokochałam Słupsk i od 1945 roku do chwili obecnej nie opuszczam go. Dlatego tak długo żyję i według jednego z naszych wieszczy: „Starych drzew się nie przesadza” . Kaśka
źródła:http://inspiruj.org/wp-content/uploads/2015/07/gazeta.pdf; http://bibliotekacyfrowa.eu/Content/579/MOJ%20NOWY%20DOM.pdf
https://gp24.pl/powstanie-warszawskie-wstrzasajacy-wywiad-z-kaska-ze-slupska-ktora-walczyla-w-powstaniu-film/ar/4780597
https://plus.gp24.pl/rozmowa-z-krystyna-krajewska-uczestniczka-powstania/ar/12322338
https://gdansk.tvp.pl/43747338/obchody-rocznicy-wybuchu-powstania-w-slupsku
https://naszahistoria.pl/z-powstancow-warszawskich-zostala-garstka-wsrod-nich-kaska/ar/9172122
https://www.youtube.com/watch?v=QLhH3c2HdVM
https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/krystyna-dymowska,9315.html?fbclid=IwAR3D3FuRFsCTIFUe__5zk69Tc8WYfqXTI_nHKx6Ol3QDS0kIMlbri7UOVNs
zebrała ewa alicja slomska

Czaban Andrzej (1930 - 2016) - Powstaniec Warszawski

pseudonim "Grzmot"
Urodził się 12 II 1930 r. w Warszawie w rodzinie Wacława (22 IX 1873 - 4 X 1937, syn Aleksandra i Bronisławy z d. Karwowska) i jego II żony Franciszki z Goczkowskich (7 III 1887- 20 IV 1966, córka Wincentego i Feliksy z d. Pruska). Para pobrała się w 1914 r., z tego związku urodzili się także Anna po mężu Borodzińska (2 XI 1914 - 20 XII 2001), Jerzy (18 I 1916 - 24 III 1977) i Henryka (1921-1929). Rodzice i Henryka oraz Jerzy pochowani zostali na cm. Stare Powązki w Warszawie.
Od wybuchu wojny uczęszczał na tajne komplety. W 1943 r. wstąpił do harcerskiej drużyny im. Bolesława Chrobrego w Warszawie. Najmłodsi harcerze nazywani byli Zawiszakami trafił do drużyny, którą kierował druh Zdzisław Pepel “Maszynka”. Lato 1944 r. spędza u swojej siostry Anny w Świdrze, tam dostaje informacje, że ma stawić się jak najszybciej w Warszawie. 1 VIII 1944 r. harcerze zebrali się w szkole przy Alejach Jerozolimskich, to był ich punkt zborny (źródła podają także lokalizacje w punkcie Marszałkowska / Żulińskiego). W czasie trwania powstania brał udział w budowaniu barykad a także przenosił meldunki, często narażając swoje młode życie. Do udziału w powstaniu przyznał się w latach 70. XX wieku. W artykule w Głosie Pomorza z 1 VIII 1988 r. tak wspomina: “trzeba było około godziny 23 przenieść meldunek na Świętokrzyską. Przedostanie się przez dość szerokie i pod ciągłym obstrzałem Aleje Jerozolimskie nie było proste. Najpierw z meldunkiem usiłował przedrzeć się starszy kolega, potem dziewczyna łączniczka. Obaj padli od niemieckich kul. Przyszła kolej na mnie. Zmieniłem buty na tenisówki, żeby biec cichutko. Nie pomyślałem tylko, że tenisówki są białe i w ciemnościach łatwo je zobaczyć. W ogóle tak mało wtedy jeszcze wiedziałem. Przebiegłem większą część ulicy i nagle poślizgnąłem się. Upadłem. W tym samym momencie padła seria z broni maszynowej. Zdawało mi się, że już po mnie. Po chwili, kiedy dotarło do mnie, że jestem zdrów i cały, jednym susem pokonałem dalszą część ulicy. Znowu seria z karabinu, ale ja byłem już w bramie. Dopiero po pewnym czasie uświadomiłem sobie, że poślizgnąłem się na krwi moich zabitych kolegów. To uratowało mi życie. Potem już stale nosiłem meldunki.”
Po wojnie mieszkał najpierw w Szczecinku, powołany do wojska do podsłupskiego Redzikowa, gdzie poznał swoją przyszłą żonę Helenę. W 1950 r. para zamieszkała w Słupsku, Andrzej Czaban podjął pracę w słupskim Technikum Mechanicznym przy ul. Niedziałkowskiego.
Zmarł w Słupsku 24 VIII 2016 r. Spoczywa na Starym Cmentarzu w Słupsku z małżonką Heleną 1929-2006, sektor- 46, rząd- 57, nr grobu-17A_17.
źródła: zdjęcia pochodzą z drzewa genealogicznego prowadzonego przez Natalię Osice i Izabelę Borodzińską; Kronika Koła Miejskiego ZBoWiD w Słupsku; Głos Pomorza; Muzeum Powstania Warszawskiego - biogramy powstańcze; Wyszukiwarka miejsc pochówków dla słupskich cmentarzy.
opracowanie Ewa Alicja Slomska