Słupszczanie

Cybulski Łada Edward Nikodem (1900-1964)

Urodził się 13 IX 1900 r. w Piaskach (wówczas miejscowość, dziś dzielnica Krakowa) w rodzinie Antoniego (1857 - 14 VII 1901, syn Karola i Wiktorii z d. Zagajska) i jego II żony Franciszki z Osuchowskich (1865 - 1 II 1932, córka Jana i Alojzy z d. Smreczyńska). Para pobrała się w 1896 r., z tego związku urodzili się także Alojza (*+1897) i Marian (1898).
W Krakowie ukończył szkołę powszechną im. św. Jana Kantego oraz gimnazjum nr 1 im. św. Anny, uzyskując maturę. W latach 1918-1921 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz uczęszczał do Szkoły Dramatycznej prof. Józefa Wiśniewskiego w Krakowie studiując aktorstwo. W tym czasie grywał już jako statysta, chórzysta i adept w Teatrze Ludowym w Krakowie. Po ukończeniu Szkoły Dramatycznej został tam zaangażowany jako chórzysta-adept. W 1922 r. przeniósł się do Poznania do Teatru Apollo, tu warto zaznaczyć, że w Kartach meldunkowych miasta Poznania figuruje jako urzędnik gazowni miejskiej, a w 1923 r. do Teatru Miejskiego w Ostrowie Wielkopolskim (w Kartach meldunkowych do Ostrowa 17 IX 1921 r.). W tym czasie studiował w Poznaniu w Szkole Dziennikarsko - Publicystycznej, którą ukończył w 1924 r. W tymże roku zdał z wynikiem bardzo dobrym egzamin w ZASP w Warszawie uzyskując dowód sceniczny nr 314.
W latach 1924 - 1928 pracował w Teatrze Miejskim w Radomiu i Kielcach w tzw. trupie Siekierzyńskich, a w latach 1928-1929 w trupie braci Skąpskich.
5 X 1924 r. w Radomiu poślubił Alinę z d. Bąkowską (ur. 1904, córkę Wacława i Marianny Porulska).
W tym okresie - od ukończenia studiów do gry w teatrze braci Skąpskich - występował w wielu sztukach. Jego ważniejsze role to: Mickiewicz w „Legionie” Wyspiańskiego, Lirnik w „Kościuszko pod Racławicami” Anczyca, Kordecki w „Obronie Częstochowy” i wiele, wiele innych.
Był mężczyzną przystojnym, dlatego występował często w rolach amantów, np. Albin w „Ślubach panieńskich” A. Fredry, Franio w „Szczęściu Frania” Perzyńskiego czy Poety w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego. W latach 1924 - 1932 był redaktorem gazety Słowo Radomsko-Kieleckie.
W 1936 r. zamieszkał w Warszawie. Podjął współpracę z różnymi gazetami ”Gońcem Warszawskim” i „Ostatnimi Wiadomościami” oraz Tygodnikiem Społecznym „Start”.
W sierpniu 1939 r. został zmobilizowany pod rozkazy gen. Franciszka Kleeberga, który 9 IX 1939 r. przystąpił do organizacji oddziałów bojowych z podległych mu ośrodków zapasowych (Kleeberg 27 IX zarządził reorganizację podległych mu wojsk oraz ustanowił we Włodawie władze cywilno - administracyjne. Od tego dnia występował jako dowódca Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” (SGO). Pod Jabłoniem i Milanowem pobił wysunięte kolumny oddziałów Armii Czerwonej. 6 X 1939 r., po czterodniowych walkach z Wehrmachtem pod Kockiem, został zmuszony do kapitulacji z powodu braków w zaopatrzeniu i amunicji. Złożył broń jako ostatni polski generał).
Cybulski po kapitulacji oddziałów trafił do niewoli niemieckiej, z której uciekł. Przedostał się do Warszawy. Tutaj podjął pracę w Elektrycznych Kolejach Dojazdowych (EKD) najpierw na stanowisku robotnika kolejowego, później jako konduktor, wreszcie kasjer peronowy. W EKD pracował do sierpnia 1945 roku, następnie podjął decyzję o wyjeździe na Ziemie Odzyskane z powodu kompletnego zniszczenia jego mieszkania jeszcze w trakcie Powstania Warszawskiego.
Niestety do dnia dzisiejszego nie udało się potwierdzić jego udziału w Powstaniu Warszawskim.
1 IX 1945 r. II z żoną Ireną (22 XI 1899 - 19 I 1974) zamieszkał w Słupsku. Został zatrudniony na stanowisku kierownika Wydziału Społecznego przy Zarządzie Miejskim Miejskiej Rady Narodowej, wydział zajmował się sprawami oświaty, kultury i sztuki. Jednocześnie powierzono Mu stanowisko kierownika artystycznego funkcjonującego od lata 1945 roku amatorskiego teatru noszącego nazwę „Teatr Polski”. Nazwa nie była jednak adekwatna do repertuaru, gdyż grywano w nim sztuki nie tylko w języku polskim ale również w niemieckim i rosyjskim. Jako przewodniczący Komisji Teatralnej Miejskiej Rady Kultury Edward Łada Cybulski sprawował opiekę nad słupskim teatrem. Mocno angażował się w jego sprawy i problemy, które były dla Niego przedmiotem ciągłej troski. Położył niezaprzeczalne zasługi w komunalizacji (wtedy nazywano to umiastowieniem) tej placówki i stworzeniu w pełni profesjonalnego teatru. Grywał również na słupskiej scenie. Stworzył wiele ról min. Poety w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego czy profesora Sonnenbrucha w „Niemcach” Leona Kruczkowskiego. 22 I 1946 r. został wybrany sekretarzem Komisji Oświatowej Miejskiej Rady Narodowej w Słupsku. Był jej bardzo aktywnym członkiem. Już na pierwszym inauguracyjnym posiedzeniu zgłosił wniosek o powołaniu podkomisji do organizowania zbiórki ulicznej w dniach 2-10 II 1946 r. celem kwesty była pomoc materialna słupskim szkołom.
Wśród Jego wielu zasług dla miasta najbardziej znana, oprócz teatru, to ta związana z budową pomnika Powstańców Warszawy. Był przewodniczącym zawiązanego z m.in. jego inicjatywy Komitetu Budowy Pomnika ku czci Powstańców Warszawskich. Przyjmując przewodniczenie temu społecznemu gremium, pozytywnie odpowiedział na wniosek Urzędu Informacji i Propagandy w Słupsku w sprawie pomnika symbolizującego „mur warszawski” na Placu Powstańców Warszawskich. Tak pisał 25 V 1946 r. do Zarządu Miejskiego w Słupsku
„Natomiast stawiam wniosek, aby na jego miejscu (mowa o prowizorycznym murze wykonanym z desek - przyp. autora) w drugą rocznicę wybuchu Powstania Warsz., tj. 1 sierpnia b.r. ustawić na tym miejscu coś naprawdę godnego. Choćby też mur, ale prawdziwy i na nim krzyż oraz odpowiedni napis”.
Realizacja pomysłu Edwarda Łady Cybulskiego przerosła jego oczekiwania. Bowiem nie tylko wybudowano prawdziwy ceglany mur ale i alegoryczną rzeźbę powstańca, dłuta znanego warszawskiego artysty Jana Małety (Powstańca Warszawskiego). Pomnik odsłonięto 15 IX 1946 r.
W październiku 1952 roku Edward Łada Cybulski wyjechał ze Słupska, aby podjąć pracę w teatrze w Jeleniej Górze.
Edward Łada Cybulski zmarł 17 I 1964 r. w szpitalu w Nowej Hucie. Pochowany został w dniu 25 I 1964 r. w swoim rodzinnym Krakowie. Spoczął na cmentarzu Rakowickim obok rodziców na kw. IX, rząd 6, miejsce 25. To także miejsce spoczynku jego żony Ireny.
Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi i Odznaką Odbudowy Warszawy.
W dniu 24 IX 2003 r. uchwałą nr XIV/127/03 Rady Miejskiej w Słupsku jednej z ulic na Osiedlu Westerplatte nadano imię Edwarda Łady Cybulskiego.
źródła: Akta metrykalne parafii św. Szczepana w Piaskach; Biuletyn Informacyjny Organ prasowy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej; Andrzej Obecny, Moje Miasto, Numer 25 (276) 6 grudnia 2014; Polskie Radio Koszalin, Ulica Łady-Cybulskiego w Słupsku jest już otwarta dla kierowców i Pomnik Powstańców Warszawskich w Słupsku jest już po renowacji i ma kopię z brązu; Encyklopedia Teatru Polskiego; Wyszukiwarka grobów https://www.zck-krakow.pl/locator
©Ewa Alicja Slomska

Jastrzębska z d. Ciszewska Halina (1926 - 2010) Powstaniec Warszawski

Pseudonim "Bocian"

Urodziła się 8 I 1926 r. w Warszawie. Córka Kazimierza (ur. 1895, syn Jana i Zofii z d. Szewczyk) i Marianny z d. Janik (ur. 1897, córka Michała i Marianny z d. Hujek).
W okresie międzywojennym uczyła się w Gimnazjum Żeńskim Leonii Rudzkiej przy ul. Zielnej 13 w Warszawie. Podczas okupacji uczestniczyła w tajnych kompletach, była także harcerką 22. Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej. Od 1 I 1943 r. w Armii Krajowej, w Szpitalu Ujazdowskim przeszła szkolenie sanitarne. Podczas Powstania Warszawskiego, od 1 VIII do 2 X 1944 r., była sanitariuszką w sali opatrunkowej Szpitala Polowego IV Zgrupowania AK „Gurt” w budynku gimnazjum przy ul. Złotej 58. Szpital palił się w połowie sierpnia po obrzuceniu go bombami zapalającymi. Sanitariuszki ugasiły pożar i uratowały rannych. Na początku września, wobec niebezpiecznej sytuacji jaka zapanowała na tym odcinku, ciężko rannych ewakuowano na ul. Pierackiego, gdzie większość z nich zginęła. Szpital dotrwał do kapitulacji. Dopiero wtedy został ewakuowany na ul. Chmielną 28, do punktu zbornego ewakuowanych szpitali w Śródmieściu Północnym.
Po powstaniu wyszła z Warszawy z ludnością cywilną. Na stacji w podmiejskich Włochach uciekła wraz z kilkoma koleżankami z pociągu wiozącego je do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie. Razem z koleżanką ze szkoły i oddziału, Cecylią Kołodziejek ps. „Sikora”, przedostała się do Jackowic (gmina Zduny, powiat łowicki), gdzie mieszkała i pracowała w dworku jej ciotka, następnie w Dąbrowie Zduńskiej gdzie doczekały końca wojny. W lutym 1945 r. wróciły do Warszawy.
Po wojnie ukończyła Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Warszawie (1951). Pracowała w Klinice Chorób Zakaźnych Akademii Medycznej i w centralnym oddziale dla chorych na chorobę Heinego-Medina. Od 1952 r. w Słupsku, gdzie była organizatorem i w latach 1952–1991 ordynatorem Oddziału Dziecięcego Chorób Zakaźnych w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Słupsku. Wdrożone przez nią metody leczenia minimalizowały skutki choroby Heinego-Medina. Organizowała szkolenia dla innych lekarzy regionu. Była też zastępcą Rzecznika Dobra Służby Zdrowia w Okręgowej Komisji Kontroli Zawodowej województwa koszalińskiego.
Mieszkała przy ul. Solskiego 3. Była żoną żona Stefana Jastrzębskiego. Mieli dwoje dzieci Marię i Jacka.
Należała do Środowiska Żołnierzy IV Zgrupowania AK „Gurt” działającego przy Zarządzie Stołecznego Województwa Warszawskiego ZBoWiD. W 1982 r. została odznaczona Warszawskim Krzyżem Powstańczym.
Zmarła w Słupsku 18 I 2010 r., spoczywa na Cmentarzu Starym Sektor 8BG Rząd 1 Nr grobu 8_8
https://slupsk.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=27383&inni=0&cinki=1
24 VI 2020 r. Rada Miejska w Słupsku nadała rondu u zbiegu ul. Franciszka Szafranka, Edwarda Łady - Cybulskiego i Marty Aluchny - Emelianow nazwę Rondo im. Haliny Jastrzębskiej.

źródła: Urząd Stanu Cywilnego, Warszawa-Ochota, parafia św. Jakub, Księgi ślubów 1925; Muzeum Powstania Warszawskiego, biogramy powstańcze; Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego; Powstaniec Warszawski 2020, nr 3(101), s. 88-90 2020; Materiały prasowe; Wyszukiwarka grobów dla miasta Słupska; materiały własne.

©Ewa Alicja Slomska

Zakrzewski Jan (1922-2006) Powstaniec Warszawski

pseudonim Howerla

Urodził się 8 VII 1922 r. w Warszawie w rodzinie Stanisława (syn Tomasza i Justyny z d. Winter) i Franciszki z d. Horn (córka Mindy Horn), para pobrała się w parafii Wszystkich Świętych w Warszawie w 1907 r. Z tego związku urodzili się także Jan (*+1911), Irena (1914-1984) i Tadeusz (1918 - 1939).
W Powstaniu Warszawskim od pierwszego dnia wybuchu, był żołnierzem Armii Ludowej, jednak nie mógł odnaleźć swojego zgrupowania, dlatego dołączył do Armii Krajowej. Zgłosił się u porucznika Tadeusza Skalskiego z batalionu ZOŚKA, gdzie dostał przydział do 2. kompanii "Rudy”. Walczył na terenie miasta w rejonie Wola - Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ - Górny Czerniaków. Po upadku powstania wywieziony z innymi i osadzony w Stalag X B Sandbostel (w czasie II wojny światowej niemieckim obozem jenieckim dla żołnierzy i podoficerów, położonym w pobliżu miasteczka Sandbostel w północno-zachodnich Niemczech). Skierowany do pracy przymusowej w miejscowości Wolfsberg w Austrii, następnie przetransportowany do północnej Słowenii, gdzie doczekał wyzwolenia. Skierowany na leczenie do Austrii a później do sanatorium we Włoszech, po czym wrócił do Polski.
Jego dalszych losów nie udało się ustalić.
Zmarł 24 IX 2006 r., pochowany na Starym Cmentarzu w Słupsku, spoczywa Sektor 20B Rząd 3 Nr grobu 22A_22
https://slupsk.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=20790
To także miejsce pochówku Teresy (19 IX 1930 - 22 I 2016).

źródła: Parafia Warszawa-Praga MB Loretańska, Archiwum Państwowe w Warszawie Akta małżeństw za 1907 r.; Warszawa parafia Wszystkich Świętych, Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie, księga urodzonych 1922; Muzeum Powstania Warszawskiego, biogramy powstańcze; Wyszukiwarka grobów dla miasta Słupska; materiały własne.

©Ewa Alicja Slomska